De verantwoording over het gevoerde grondbeleid, de actualisatie van de grondexploitaties, de risicoanalyse en de ontwikkeling van de algemene reserve grondbedrijf en de voorziening verlieslatende exploitaties zijn in detail na te lezen in het Zomerbericht vastgoed 2024. Deze paragraaf gaat op hoofdlijnen in op de visie, de uitvoering, de resultaten en risico’s van het grondbeleid.
Visie
In maart 2024 behandelt de raad de geactualiseerde nota grondbeleid. Grondbeleid is een middel om bestuurlijke ambities waar te maken. In lijn met het raadsprogramma 2022-2026 geeft het nieuwe grondbeleid ruimte voor een actieve grondpolitiek, specifiek om de vitaliteit van de kernen te versterken. De nota geeft het afwegingskader, de inzet van grondbeleidsinstrumenten en de wijze van verantwoording.
Het grondbeleid levert een bijdrage aan beleidsvelden die voor de gemeente van belang zijn, zoals leefbaarheid, wonen, economie, groen, verkeer en financiën. De beoogde doelstellingen van de ruimtelijke plannen en specifieke beleidsvelden zijn verwoord in de verschillende programma’s uit de begroting. Het grondbeleid is voornamelijk dienstbaar aan wonen en economie.
Uitvoering
De gemeente zet haar grondbeleid als middel in om bestuurlijke ambities en beleidsdoelstellingen op het gebied van o.a. leefbaarheid, wonen, economie en duurzaamheid te realiseren. De gemeente heeft in 2023 16 actieve grondexploitaties en daarnaast tal van private initiatieven gefaciliteerd.
Grondexploitaties
Minimaal 1 keer per jaar actualiseert het college de grondexploitaties en de risicoanalyse en biedt deze inclusief de bijbehorende begrotingswijzigingen ter vaststelling aan aan de raad. Dit is in 2023 gebeurd in het Zomerbericht Vastgoed 2023 en vervolgens weer in het Herfstbericht Vastgoed 2023. In deze paragraaf grondbeleid worden de in 2023 behaalde resultaten afgezet tegen de laatste vastgestelde grondexploitatiebegrotingen als opgenomen in het Herfstbericht 2023.
Met de Jaarstukken 2023 wordt ook het Zomerbericht Vastgoed 2024 voor vaststelling aangeboden aan de raad. Het Zomerbericht Vastgoed geeft een terugblik op het boekjaar 2023 en vormt daarmee het verantwoordingsdocument over het tot 1 januari 2024 gevoerde beleid. Daarnaast blikt het Zomerbericht vooruit met een meerjarige prognose van de per 1 januari 2024 actieve grondexploitaties, de risicoanalyse en het verwachte verloop van de algemene reserve grondbedrijf en de voorziening verlieslatende exploitaties. De bij het Zomerbericht behorende begrotingswijzigingen (2024 en volgende jaren) worden ter vaststelling aangeboden aan de raad.
Financiële resultaten en verwachte winstneming
In onderstaande tabel staan de (verwachte) financiële resultaten van de geactualiseerde grondexploitaties.
NCW = netto contante waarde per 1 januari 2024
EW = eindwaarde per 31 december van het verwachte eindjaar
Tabel met (verwachte) resultaten
In 2023 zijn 2 nieuwe grondexploitaties geopend (Beukenstraat en Molenweg - Oude Molen Liessel) en eind 2023 zijn 2 grondexploitaties afgesloten (Mariastraat 18a/gymzaal Zeilberg en Spoorzone Middengebied). Naar verwachting worden 3 grondexploitaties eind 2024 afgesloten, 6 grondexploitaties in 2025, 1 grondexploitatie in 2026 en 4 grondexploitaties in 2027.
Tabel met (verwachte) winstnemingen
Verschillen ten opzichte van Begroting 2024-2027
Voor alle grondexploitaties geldt dat de parameters voor de kostenstijgingen zijn bijgesteld. In de ramingen van de grondexploitaties is rekening gehouden met het ontvangen van een subsidie voor gemaakte onderzoeks- en saneringskosten die verband houden met explosieven. Het rijk keert deze subsidie uit en heeft regels opgesteld waaruit blijkt dat de subsidie niet op de grondexploitatie verantwoord mag worden. De gemaakte kosten blijven wel op de grondexploitatie drukken, dit zorgt voor een nadelig effect.
De kosten voor het bouw- en woonrijp maken zijn bijgesteld. Bij de grondexploitatie van Vlierden Zuid zorgt dit voor een voordeel. Bij de grondexploitaties van de Meistraat, De Rijtse Vennen en de Willige Laagt voor een nadelig effect.
De grondopbrengsten voor Kranenmortel-Zuid en de Milhezerweg zijn bijgesteld op basis van de huidige inzichten.
Voor gedetailleerde informatie over de actieve grondexploitaties wordt verwezen naar de bijlage Zomerbericht Vastgoed 2024.
Risico’s
Het beleidskader grondexploitaties beschrijft het risicomanagement binnen het grondbedrijf. Risico’s worden op twee niveaus onderscheiden, namelijk programmarisico’s en projectrisico’s.
Risico’s worden primair opgevangen met de te verwachten winsten uit de grondexploitatie. Als de winstpotentie onvoldoende is, worden ze opgevangen in de ARG. Op dit moment is de ARG van voldoende omvang om de risico’s zoals die zijn geformuleerd, af te dekken.
Voorbereidingskredieten
In 2022 heeft de raad een voorbereidingskrediet van € 75.000 beschikbaar gesteld voor de uitbreiding van Kranenmortel-zuid. In 2022 en 2023 is afgerond € 75.000 besteed aan voorbereidingskosten. Om het omgevingsprogramma op te stellen, wordt in het Zomerbericht Vastgoed 2024 om een aanvullend budget gevraagd.
Voor het project Concentratie PDV locatie zijn in 2023 minder kosten gemaakt dan gepland. Het restant krediet wordt overgeheveld naar 2024 en zal alsdan worden besteed.
Samenvatting
Het geheel van alle grondexploitaties met de reserve en voorziening, die daarmee samenhangen, noemen we samen het grondbedrijf. Het hierna volgende figuur laat de financiële stromen binnen het grondbedrijf zien voor de stand per 1 januari 2024 (eindstand 31 december 2023).
